Οι αποζημιώσεις των πληγέντων από τη ρύπανση του Σαρωνικού

Στις 10 Σεπτεμβρίου 2017, ξημερώματα Κυριακής, το δεξαμενόπλοιο «ΑΓΙΑ ΖΩΝΗ ΙΙ” IMO: 7126152, 1572 GT, βυθίστηκε υπό αδιευκρίνιστες μέχρι σήμερα συνθήκες στο αγκυροβόλιο δυτικά του λιμένα του Πειραιά. Το πλοίο ήταν φορτωμένο με 2.200 τόνους μαζούτ και 370 τόνους πετρελαίου εσωτερικής καύσης πλοίων. Εξαιτίας της βύθισης μια σημαντικότατη, αλλά αδιευκρίνιστη μέχρι σήμερα ποσότητα πετρελαίου εκχύθηκε αρχικά στη θαλάσσια περιοχή ανατολικά της νήσου της Σαλαμίνας. Δυστυχώς, η πλημμελής αντιμετώπιση της αρχικής εκχύλισης του πετρελαίου σε συνδυασμό με τους δυτικούς ανέμους που έπνεαν στο Σαρωνικό κόλπο τις αμέσως επόμενες ημέρες της βύθισης, συντέλεσαν στη διασκόρπιση της πετρελαιοκηλίδας στην ευρύτερη περιοχή του Σαρωνικού και των ακτών της Αθήνας, από την Πειραϊκή, το Παλαιό Φάληρο και τον Άλιμο μέχρι τη Γλυφάδα, τη Βούλα, την Βάρκιζα και το Λαγονήσι.

Οι αρχικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ανυπολόγιστες ζημίες στο θαλάσσιο περιβάλλον και το οικοσύστημα του Σαρωνικού κόλπου, στον οποίο συνεχίζονται μέχρι σήμερα εντονότατες εργασίες απορρύπανσης. Πέραν, ωστόσο, της οικολογικής καταστροφής, η οποία θα μνημονεύεται ως μια από τις σφοδρότερες στα ελληνικά χωρικά ύδατα, σοβαρότατο κρίνεται ήδη και το πλήγμα στις τουριστικές και ξενοδοχειακές επιχειρήσεις καθώς και στις επιχειρήσεις εστίασης της Αθηναϊκής Ριβιέρας.

Οι ζημίες προβλέπονται ανυπολόγιστες και δεδομένου και του ισχύοντος διεθνούς πλαισίου (Διεθνής Σύμβαση Ευθύνης για Ρύπανση από Πετρέλαιο – CLC 1992) ο πλοιοκτήτης του ως άνω πλοίου διατηρεί το δικαίωμα περιορισμού της ευθύνης του μέχρι το ποσό των 4.500.000 ΕΔΤ (Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα), τα οποία με σημερινή ισοτιμία αντιστοιχούν σε 5.350.815,00 € ή 6.378.165,00 $. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ασφαλιστική εταιρεία (P&I Club) του πλοίου εξετάζει ενδελεχώς τα δεδομένα προκειμένου να καλύψει το πρώτο επίπεδο αποζημίωσης (first tier of compensation), το οποίο, σε κάθε περίπτωση δεν επαρκεί για την δίκαιη και ολοσχερή αποζημίωση του συνόλου των παθόντων.

Μια πιθανή και ρεαλιστική λύση στην κάλυψη της επιπλέον αποζημίωσης ήρθε να δώσει το Διεθνές Κεφάλαιο Αποζημιώσεων από Ρύπανση Πετρελαίου IOPC (IOPC Fund), μέσω του επικεφαλής Διεθνών Σχέσεών του Ταμείου, κ. Τόμας Λίμπερτ , ο οποίος επιβεβαίωσε ότι το Ταμείο είναι έτοιμο να καλύψει τους πληγέντες, τους οποίους κάλεσε να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα έγγραφα και αποδείξεις, προκειμένου να κατατεθούν προς αξιολόγηση και αποζημίωση.

Το IOPC Fund έχει συσταθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης του 1992 για την ίδρυση Διεθνούς Κεφαλαίου αποζημίωσης ζημιών ρύπανσης από πετρέλαιο (Fund Convention 1992). Η Ελλάδα είναι μέρος του διεθνούς αυτού συστήματος, έχοντας κυρώσει την ως άνω Σύμβαση, καθώς και το τροποποιητικό αυτής Πρωτόκολλο του 2003, δυνάμει του Π.Δ. 270/1995 και του Ν. 3482/2006.

Το Διεθνές Ταμείο IOPC (IOPC Fund) έχει, πράγματι, συσταθεί ακριβώς για τον ανωτέρω σκοπό, ήτοι την παροχή ενός δεύτερο επιπέδου αποζημίωσης (second tier of compensation) στην έκταση που η παρεχόμενη από τη Σύμβαση Ευθύνης 1992 προστασία είναι ανεπαρκής. Στον πυρήνα του, το Διεθνές Κεφάλαιο χρηματοδοτείται από τις Ετήσιες εισφορές, οι οποίες καταβάλλονται για κάθε συμβαλλόμενο κράτος από οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο, κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους, παρέλαβε ποσότητες πάνω από 150.000 τόνους συνολικά.

Όπως χαρακτηριστικά ενημέρωσε δημοσίως ο επικεφαλής Διεθνών Σχέσεών του Ταμείου, κ. Τόμας Λίμπερτ, το Διεθνές Κεφάλαιο διαθέτει ήδη ποσό της τάξης των 900.000.000 $ για την κάλυψη των απαραίτητων αποζημιώσεων. Μάλιστα, για το σκοπό αυτό το παραπάνω Fund διόρισε στην Ελλάδα Γραφείο Αιτήσεων για Αποζημιώσεις, πράγμα που επιβεβαίωσε και το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής σε συνάντηση που είχαν ο Διευθυντής του Ταμείου, η Επικεφαλής του Τμήματος Απαιτήσεων, ο Επικεφαλής του Τμήματος Εξωτερικών Υποθέσεων και ο Νομικός Σύμβουλός τους στην Ελλάδα.

Όσον αφορά το πεδίο των αποζημιώσεων, σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση αλλά και τις εσωτερικές κατευθυντήριες γραμμές (Claims Manual) του, το Διεθνές Ταμείο καλύπτει τις εξής ζημίες που προκαλούνται από περιστατικά θαλάσσιας πετρελαϊκής ρύπανσης:

• Κόστος των εργασιών καθαρισμού και των προληπτικών μέτρων για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης
• Θετική Περιουσιακή ζημία (κόστος καθαρισμού, επισκευής ή αποκατάστασης κινητής και ακίνητης περιουσίας, όπως για παράδειγμα παραθαλάσσια ιδιόκτητα ακίνητα, ιδιωτικά σκάφη, ιδιωτικές εγκαταστάσεις κλπ.)
• Αποθετική Ζημία – Διαφυγόντα Κέρδη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι περιπτώσεις ιδιοκτητών ξενοδοχειακών συγκροτημάτων εξαιτίας της ακύρωσης κρατήσεων ή της μείωσης των κρατήσεων κατά την περίοδο της ρύπανσης ή και μετά από αυτή, όπως επίσης και οι συνέπειες στον τομέα της αλιείας είτε είναι άμεσες (πχ. καταστροφή ακίνητων ή κινητών εγκαταστάσεων λόγω της ρύπανσης), είτε έμμεσες (πχ. αδυναμία αλιείας ή εμπορικής εκμετάλλευσης πληγεισών περιοχών)
• Κόστος μέτρων για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών της ρύπανσης, όπως για παράδειγμα το κόστος αποκατάστασης θαλάσσιων πάρκων ή πληγεισών περιοχών, την χρηματοδότηση ερευνών αποκατάστασης και διαφημιστικών εκστρατείών για την περαιτέρω προώθηση της επιχείρησης το κύρος της οποίας έχει πληγεί σοβαρά από τη ρύπανση

Η εμπειρία έχει αποδείξει ότι το Διεθνές Κεφάλαιο είναι έτοιμο και έχει πράγματι αποζημιώσει επαρκώς τους πληγέντες σε παρόμοια περιστατικά ρύπανσης, με εξωδικαστικό και αρκετά άμεσο χρονικά τρόπο. Ελάχιστες προϋποθέσεις, οι οποίες πρέπει να συντρέχουν για να κριθεί νόμιμη και αποζημιωτέα μια απαίτηση είναι η ύπαρξη στενού αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της «ζημίας» και της «ρύπανσης», καθώς επίσης και ύπαρξη ειδικά αποτιμητής οικονομικής ζημίας.

Οι αιτούντες οφείλουν να τεκμηριώσουν τη ζημία που έχουν υποστεί ενώπιον του Διεθνούς Κεφαλαίου, το οποίο ζητά να του παρασχεθούν οι εξής συγκεκριμένες πληροφορίες / έγγραφα:

1. Σε περιπτώσεις θετικής περιουσιακής ζημίας (κόστος καθαρισμού, επισκευής ή αποκατάστασης κινητής και ακίνητης περιουσίας, όπως για παράδειγμα παραθαλάσσια ιδιόκτητα ακίνητα, ιδιωτικά σκάφη, ιδιωτικές εγκαταστάσεις, εξοπλισμός αλιέων, εξοπλισμός επιχειρήσεων που ασχολούνται με θαλάσσια σπορ κλπ.):

• Αναλυτική περιγραφή και φωτογραφίες των πραγμάτων ή εγκαταστάσεων που έχουν υποστεί ζημία ή απαιτούν εργασίες καθαρισμού
• Αναλυτικό κόστος των εργασιών επισκευής, καθαρισμού ή αντικατάστασης – εφόσον οι εργασίες έχουν ήδη πραγματοποιηθεί όλα τα τιμολόγια πληρωμής παροχής υπηρεσιών επισκευής ή καθαρισμού, αλλά και τα τιμολόγια αγοράς των αναλωσίμων υλικών και του εξοπλισμού που χρησιμοποιήθηκαν για την επισκευή ή τον καθαρισμό
• Εφόσον χρησιμοποιήθηκε προσωπικό για την πραγματοποίηση των εργασιών: αριθμός εργαζομένων, ημέρες/ώρες εργασίας, ημερήσιο κόστος εργασίας, υπερωριακό κόστος, τυχόν έξοδα διαμονής, έξοδα σίτισης εργαζομένων, έξοδα προστατευτικού υλικού που χορηγήθηκε από τον αιτούντα
• Αναλυτικό κατάλογο και αποδεικτικά στοιχεία άλλων τυχόν εξόδων (π.χ. έξοδα διενέργειας πραγματογνωμοσύνης)
• Στοιχεία σχετικά με την ηλικία των πραγμάτων που υπέστησαν ζημία
• Πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη ασφάλισης επί των πραγμάτων που καταστράφηκαν σε σχέση με κάλυψη ζημιών από πετρελαϊκή ρύπανση
• Πληροφορίες σχετικά με τυχόν λήψη άλλης ενδιάμεσης αποζημίωσης (π.χ. κρατικά κονδύλια έκτακτης ανάγκης, δωρεές τρίτων κλπ.) ως προς τα ζημιωθέντα πράγματα

2. Σε περιπτώσεις θετικής ή/και αποθετικής ζημίας στον κλάδο της αλιείας:

• Πληροφορίες αλιευτικού σκάφους (τύπος, μέγεθος, αριθμός και λιμένας νηολόγησης) – Πληροφορίες της επιχείρησης ιχθυοκαλλιέργειας – Αποδεικτικά κυριότητας σκάφους ή επιχείρησης
• Τοποθεσίες αλίευσης ή τοποθεσία της επιχείρησης ιχθυοκαλλιέργειας και αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη παρουσία πετρελαίου στις εν λόγω τοποθεσίες
• Μηνιαία ανάλυση του εισοδήματος για την περίοδο για την οποία ζητείται αποζημίωση, καθώς και μηνιαία ανάλυση των εισοδημάτων που αποκτήθηκαν τα τρία (3) προηγούμενα έτη πριν την επέλευση της ζημίας, προκειμένου να διαπιστωθεί η μείωση των εισοδημάτων
• Φορολογικές δηλώσεις καθώς και οποιαδήποτε άλλα φορολογικά έγγραφα της επιχείρησης για τα τρία (3) προηγούμενα έτη πριν την επέλευση της ζημίας
• Είδη αλιευμάτων, τα οποία ψαρεύονταν ή καλλιεργούνταν (στην περίπτωση επιχειρήσεων ιχθυοκαλλιέργειας)
• Εάν είναι εφικτό, μηνιαία ανάλυση της ποσότητας (κιλών) εκάστου αλιεύματος που ψαρεύθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου για την οποία ζητείται αποζημίωση καθώς και για τα προηγούμενα τρία (3) έτη
• Εξοικονόμηση κόστους (π.χ. από τυχόν απόλυση εργαζομένων)
• Συνήθη έξοδα της δραστηριότητας της επιχείρησης (π.χ. κόστος καυσίμων, κόστος για δολώματα, κόστος συντήρησης σκαφών κλπ.)
• Μέθοδος υπολογισμού του ποσού της αποζημίωσης
• Πληροφορίες σχετικά με τυχόν λήψη άλλης ενδιάμεσης αποζημίωσης (π.χ. κρατικά κονδύλια έκτακτης ανάγκης, δωρεές τρίτων κλπ.) εξαιτίας του γεγονότος

3. Σε περιπτώσεις θετικής ή/και αποθετικής ζημίας στον κλάδο των τουριστικών επιχειρήσεων:

• Όνομα / Είδος επιχείρησης (π.χ. ξενοδοχείο, εστιατόριο, καφέ-εστιατόριο, εμπορικό κατάστημα)
• Δυναμική επιχείρησης (π.χ. αριθμός δωματίων ξενοδοχείου, αριθμός τραπεζοκαθισμάτων, χωρητικότητα εστιατορίου κλπ.)
• Χρονικό διάστημα λειτουργίας επιχείρησης – Περίοδοι λειτουργίας επιχείρησης (ετήσια ή εποχιακή)
• Είδος ζημίας
• Μηνιαία ανάλυση του εισοδήματος για την περίοδο για την οποία ζητείται αποζημίωση, καθώς και μηνιαία ανάλυση των εισοδημάτων που αποκτήθηκαν τα τρία (3) προηγούμενα έτη πριν την επέλευση της ζημίας, προκειμένου να διαπιστωθεί η μείωση των εισοδημάτων
• Ισολογισμοί και λογαριασμοί αποτελεσμάτων των προηγούμενων τριών (3) ετών πριν από την επέλευση της ζημίας
• Μηνιαίες οικονομικές καταστάσεις για το τρέχον έτος
• Φορολογικές δηλώσεις καθώς και οποιαδήποτε άλλα φορολογικά έγγραφα της επιχείρησης για τα τρία (3) προηγούμενα έτη πριν την επέλευση της ζημίας
• Εάν είναι εφικτό, μηνιαία ανάλυση του αριθμού των μονάδων που πωλήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου για την οποία ζητείται αποζημίωση (π.χ. αριθμός δωματίων που εκμισθώθηκαν κλπ.) καθώς και για τα προηγούμενα τρία (3) έτη
• Λεπτομέρειες αλλαγών στις ώρες λειτουργίας ή των τιμών προσφοράς των υπηρεσιών ή αγαθών της επιχείρησης για την περίοδο για την οποία ζητείται αποζημίωση
• Εξοικονόμηση κόστους (π.χ. από τυχόν απόλυση εργαζομένων) λόγω της μείωσης της δραστηριότητας της επιχείρησης
• Μέθοδος υπολογισμού του ποσού της αποζημίωσης
• Πληροφορίες σχετικά με τυχόν λήψη άλλης ενδιάμεσης αποζημίωσης (π.χ. κρατικά κονδύλια έκτακτης ανάγκης, δωρεές τρίτων κλπ.) εξαιτίας του γεγονότος

Εκ των ανωτέρω και δεδομένου του γεγονότος ότι η κάθε απαίτηση κρίνεται ξεχωριστά επί των ιδιαίτερων ξεχωριστών στοιχείων που προσιδιάζουν σε αυτή, συνιστούμε σε όλους τους πληγέντες, από ιδιοκτήτες ξενοδοχείων, εστιατορίων, καφέ-μπαρ, επιχειρήσεων εκμετάλλευσης θαλασσίων σπορ, επιχειρήσεων διαχείμασης σκαφών αναψυχής μέχρι τους κατά τόπο Δήμους και κοινότητες να τηρήσουν αναλυτικότατο και ενδελεχή φάκελο με όλα τα απαραίτητα έγγραφα για τα έξοδα, τις περιουσιακές ζημίες, καθώς και τις υφιστάμενες αλλά και μελλοντικές απώλειες εσόδων προκειμένου να είναι προετοιμασμένοι κατάλληλα για την αξίωση της απαίτησής τους από το Διεθνές Κεφάλαιο.

Όλες οι αξιώσεις απέναντι στο Διεθνές Κεφάλαιο υπόκεινται σε τριετή (3 έτη) παραγραφή, και ως εκ τούτου οι πληγέντες καλούνται να δράσουν άμεσα.

Οι κ.κ. Ανέστης Δημητριάδης και Νίκος Γερασίμου είναι ναυτιλιακοί δικηγόροι

πηγή: Το Βήμα