Μάχη για τον έλεγχο της διεθνούς αγοράς πετρελαίου

Του Κώστα Ράπτη

Ο Ντόναλντ Τραμπ παρενέβη πρώτος, καλώντας πιεστικά, μέσω Twitter, τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες να μειώσεις τις τιμές. Όμως, η συνάντηση στο Αλγέρι των αρμόδιων υπουργών των μελών του ΟΠΕΚ και δέκα μη μελών, σε επιβεβαίωση του συντονισμού των δύο πλευρών που ισχύει από τον Ιανουάριο 2017 και οδήγησε σε περιορισμό της παραγωγής κατά 1,8 εκατ. βαρέλια ημερησίως μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, καλείται να λύσει μια δύσκολη εξίσωση.

Μείωση της παραγωγής

Βραχυπρόθεσμα το κυρίαρχο στοιχείο είναι ο περιορισμός της παραγωγής, λόγω της πολύπλευρης κρίσης της Βενεζουέλας και της σχετικής κάμψης των σαουδαραβικών εξαγωγών το καλοκαίρι μετά από πλήγμα των ανταρτών Χούθι της Υεμένης σε πλοία της Aramco στην Ερυθρά Θάλασσα, με αποτέλεσμα να αποσπάσει η Σαουδική Αραβία 5,5 εκατ. βαρέλια από τα αποθέματά της, ώστε να ανταποκριθεί στις παραγγελίες και τις εγχώριες ανάγκες της.

Η δε έναρξη εφαρμογής στις 4 Νοεμβρίου των νέων κυρώσεων του Ντόναλντ Τραμπ εναντίον του Ιράν, με κύριο στόχο τον αποκλεισμό του πετρελαϊκού του κλάδου, αναμένεται να γίνει εντόνως αισθητή, αφαιρώντας έως και 1,4 εκατ. βαρέλια μέχρι τέλους του έτους από την αγορά.

Προς υποχώρηση η ζήτηση

Μεσοπρόθεσμα, ωστόσο, όλα παραπέμπουν στην αντίθετη κατεύθυνση, ήτοι του περιορισμού της ζήτησης, αφενός λόγω των προβλημάτων που δημιουργεί στις αναδυόμενες οικονομίες η περιστολή της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής και αφετέρου λόγω του αναμενόμενου φρεναρίσματος στους διεθνείς ρυθμούς ανάπτυξης λόγω του δρομολογημένου εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας.

Για τις χώρες-πετρελαιοπαραγωγούς κάθε αύξηση της τιμής του μαύρου χρυσού είναι ασφαλώς ευπρόσδεκτη – αλλά όχι άνευ ορίων. Οι πολύ υψηλές τιμές ξαναβάζουν στο παιχνίδι τους ανταγωνιστές του αμερικανικού κλάδου σχιστολιθικών υδρογονανθράκων, ενώ παράλληλα πλήττουν τους αγοραστές στις αναδυόμενες οικονομίες δημιουργώντας έτσι σπιράλ καθήλωσης της ζήτησης.

Η θέση της Ρωσίας

Διόλου τυχαία, ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας, Αλεξάντερ Νόβακ, δήλωσε την Τρίτη ότι τα τωρινά επίπεδα τιμών που αγγίζουν τα 80 δολάρια ανά βαρέλι είναι εν πολλοίς προσωρινά και τεχνητά και οφείλονται στην αβεβαιότητα που έχουν δημιουργήσει οι διαταράξεις στην παραγωγή και η αμερικανική πολιτική κυρώσεων. Ο ίδιος επικαλέστηκε εκτιμήσεις ειδικών σύμφωνα με τους οποίους μεσοπρόθεσμη τάση διαμόρφωσης των τιμών είναι τα 50 δολάρια ανά βαρέλι, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η χώρα του είναι ικανοποιημένη με αυτό το επίπεδο.

Ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας έκανε γνωστό ότι η πετρελαϊκή παραγωγή της χώρας του θα είναι φέτος αυξημένη κατά 1% σε σχέση με πέρσι, αν και προειδοποίησε ότι μετά την αναμενόμενη κορύφωση της παραγωγικής δυναμικότητας της Ρωσίας το 2021, η μακροπρόθεσμη τάση θα είναι διαρκώς πτωτική, κυρίως εξαιτίας της μεγάλης φορολογικής επιβάρυνσης της παραγωγής στη δυτική Σιβηρία και της έλλειψης επενδύσεων.

Ριάντ και “ενδιάμεσες εκλογές”

Αντιθέτως, Σαουδάραβες αξιωματούχοι έσπευδαν την ίδια ημέρα να δηλώσουν υπό τον όρο της ανωνυμίας ότι το Ριάντ δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να δει τις τιμές να διατηρούνται και σε επίπεδα πάνω από τα 80 δολάρια ανά βαρέλι. Όμως δηλώσεις αυτού του τύπου θα πρέπει να αποδοθούν σε διαπραγματευτικές τακτικές διαμόρφωσης του κλίματος, καθώς αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο οίκος των Σαούντ προτίθεται να συγκρατήσει τις τιμές κάτω από τα 80 δολάρια ανά βαρέλι τουλάχιστον μέχρι τις αμερικανικές ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου προκειμένου να μη διαταράξει τις σχέσεις του με τον Ντόναλντ Τραμπ και εκτεθεί σε νέες πιέσεις.

Όπως και αν έχει, η Σαουδική Αραβία δεν δείχνει να έχει τη διάθεση ή και τη δυνατότητα να εντατικοποιήσει την παραγωγή της, προκειμένου να αποσπάσει το μερίδιο αγοράς που θα υποχρεωθεί λόγω των κυρώσεων να εγκαταλείψει το Ιράν.

Απειλή ιρανικού βέτο

Παρά τη στρατιωτικο-πολιτική συμπόρευση Μόσχας και Τεχεράνης στη συριακή κρίση, η ισλαμική δημοκρατία δεν κρύβει την ενόχλησή της για το γεγονός ότι η ρωσική πλευρά βρίσκεται σε διαρκή συνεννόηση με το Ριάντ για τον έλεγχο της πετρελαϊκής αγοράς. Χαρακτηριστικά, ο εκπρόσωπος του Ιράν στον ΟΠΕΚ, Χουσεΐν Καζεμπούρ Αρντεμπιλί, κατηγόρησε τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία ότι επωφελούνται της πολιτικής του Τραμπ εναντίον της χώρας του για να καταστήσουν την αγορά “όμηρο”. Παράλληλα υποστήριξε ότι η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν καταστήσει τον ΟΠΕΚ “εργαλείο” των ΗΠΑ, πλήττοντας την αξιοπιστία του, ενώ ο προϊστάμενος υπουργός του, Αλί Ζαγκανέ, απείλησε με ιρανικό βέτο στο Αλγέρι.

Οι Ιρανοί αξιωματούχοι δηλώνουν πάντως αισιόδοξα ότι κανείς δεν μπορεί να μηδενίσει τις εξαγωγές του Ιράν καθώς η προσφορά μόλις που ανταποκρίνεται στη ζήτηση και οι ανταγωνιστές δεν είναι σε θέση να καλύψουν το όποιο κενό. Προφανώς έχει κατά νου ότι αγοραστές όπως η Κίνα και η Ινδία είναι αρκούντως ισχυροί πολιτικά, ώστε να υποκύψουν στις αμερικανικές πιέσεις.

Η αποστολή Πέρι

Οι ιρανικές αιτιάσεις δεν είναι αβάσιμες. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι αν και οι ρωσοαμερικανικές σχέσεις βρίσκονται στο ναδίρ, ο Αμερικανός υπουργός Ενέργειας Ρικ Πέρι επισκέφθηκε την προηγούμενη εβδομάδα τη Μόσχα για συνομιλίες με τον Νόβακ – μετά τις οποίες εξέφρασε την εκτίμηση ότι δεν αναμένεται άλμα των τιμών μετά την έναρξη ισχύος των κυρώσεων κατά του Ιράν και ότι η σαουδαραβική παραγωγή θα ανταποκριθεί στη ζήτηση.

Ακόμα και μικρότεροι παίκτες ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στον διαμερισμό των ιματίων του Ιράν. Όπως τόνισε ο επικεφαλής της κρατικής εταιρείας Πετρελαίου του Ιράκ, Αλάα αλ Γιασσίρι, οι τερματικοί σταθμοί της χώρας του έχουν τη δυνατότητα εξαγωγής 3,7 εκατ. βαρελιών ημερησίως, ενώ οι εξαγωγές θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 400.000 βαρέλια μέσω του αγωγού που οδηγεί στο Τσεϊχάν της Τουρκίας, αν προκύψει πολιτική συμφωνία με την αυτόνομη κουρδική περιφέρεια.

ΠΗΓΗ:CAPITAL.GR