Του Γεωργίου Ι. Μάτσου*

Αν είχαν φτιαχτεί τα MyDATA επί Μνημονίων, θα είχαν μάλλον καταστεί “μνημονιακές υποχρεώσεις”. Τόσο ισχυρές, που κανένα “ισοδύναμο” δεν θα μπορούσε τάχα να τα υποκαταστήσει.

Οι μνημονιακές υποχρεώσεις δεν επιβλήθηκαν μονομερώς από τους ξένους. Αντιθέτως: Τις πρότειναν οι ελληνικές κυβερνήσεις, τις ενέκρινε η τρόικα και τότε καθίστατο η υλοποίησή τους “προαπαιτούμενο” για την εκταμίευση δόσεων δανείων. Συνεπώς τα περισσότερα, αν όχι όλα τα μνημονιακά μέτρα ήταν ελληνικής έμπνευσης.

Ελληνικής έμπνευσης ήταν και τα MyDATA. Δεν κατέστησαν μνημονιακές υποχρεώσεις ίσως για τρεις λόγους. Πρώτον: Επί Μνημονίων προτεραιότητα είχαν άλλες, πράγματι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Δεύτερον: Η ιδέα ήλθε αργά, όταν έφευγε η τρόικα και δεν υπήρχε δυνατότητα για νέα “προαπαιτούμενα”. Τρίτον: Με τα MyDATA ελάχιστα ασχολήθηκε σε τεχνικό επίπεδο η ΑΑΔΕ. Από τεχνικής άποψης σχεδόν τα πάντα έχουν εγκαταλειφθεί στις εταιρίες λογιστικής πληροφορικής και σοβαρά προβλήματα των MyDATA δεν διορθώνονται λόγω έλλειψης κεντρικού τεχνικού συντονισμού. Επί Μνημονίων η τρόικα θα είχε απαιτήσει στοιχειώδη τεχνική επίβλεψη μιας τόσο σημαντικής μεταρρύθμισης.

Παραδόξως, η ΑΑΔΕ παρέβλεψε τη δημιουργία (στις 28-5-2017) του ευρωπαϊκού πρωτοκόλλου ηλεκτρονικής τιμολόγησης UBL (“Universal Business Language”) EN16931, σε εκτέλεση της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ για την τιμολόγηση δημοσίων συμβάσεων: Ενώ υπήρχε ευρωπαϊκό πρωτόκολλο, φτιάξαμε το ελληνικό μορφότυπο διαβίβασης φορολογικής σύνοψης (“InvoiceDoc”) ασύμβατο με το ευρωπαϊκό. Για εναρμόνιση με την ηλεκτρονική τιμολόγηση στις δημόσιες συμβάσεις θεσπίστηκαν στη συνέχεια οι επ’ αμοιβή “πάροχοι” (ΥΠΑΗΕΣ), με τις επιχειρήσεις να αναρωτιούνται γιατί χρειάζεται “άλλη” ηλεκτρονική τιμολόγηση για συναλλαγές με το δημόσιο και δεν αρκούν τα MyDATA.

Τα MyDATA φέρονται να είχαν ξεκινήσει ως εφαρμογή παρακολούθησης της διακίνησης αποθεμάτων, εντέλει όμως μόνον αυτό δεν κάνουν. Στον πυρήνα τους, υλοποίησαν την ηλεκτρονική τιμολόγηση με ελληνικό πρότυπο, αντί για το ευρωπαϊκό UBL.

Πρόσφατα η Κομισιόν επέτρεψε, η Ελλάδα να γενικεύσει την υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση με το ευρωπαϊκό πρότυπο UBL από 1-7-2025 έως 31-12-2027. Για να μπορεί δηλαδή επιχείρηση ή επαγγελματίας να λειτουργεί, υποχρεωτικά θα πληρώνει και “πάροχο” ηλεκτρονικής τιμολόγησης. Η επέκταση της υποχρεωτικής χρήσης “παρόχου” στην όλη οικονομία έχει παγώσει προφανώς (καθώς έχει παρέλθει η 1η Ιουλίου), για λόγους που δεν έχουν ανακοινωθεί.

Από μόνη της η εξαγγελία παράλληλης υποχρεωτικής ηλεκτρονικής τιμολόγησης σε MyDATA και σε UBL θέτει το ερώτημα, γιατί δεν κτίστηκαν εξαρχής τα MyDATA πάνω στο ευρωπαϊκό πρότυπο αντί για το ελληνικό, αφού μάλιστα το ευρωπαϊκό πρότυπο ήταν διαθέσιμο από το 2017.

Τα MyDATA συνεπώς δεν αναπτύχθηκαν σε συνεργασία με την Ευρώπη. Αντιθέτως: Εμπόδισαν και εμποδίζουν, έτσι όπως αναπτύχθηκαν, την εναρμόνιση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης με το ευρωπαϊκό πρότυπο. Τούτο έχει σημασία, διότι στην Ελλάδα νομίζουμε ότι καθετί τεχνολογικό ταυτίζεται τάχα με την Ευρώπη, καθώς η πληροφορική ήλθε αυτούσια από το εξωτερικό κι έτσι τείνουμε να θεωρούμε καθετί ψηφιακό, αορίστως ως “ευρωπαϊκό”.

Αν τα MyDATA είναι εντέλει καθαρά ελληνική έμπνευση, έχει έστω άποψη σήμερα η Ευρώπη για το φαραωνικό αυτό έργο ελλαδικής ψηφιακής γραφειοκρατίας; Τι πιστεύει για την τεράστια, μόνιμη ταλαιπωρία επιχειρήσεων και λογιστών σε σχέση π.χ. με την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής;

Στην Έκθεση για την ελληνική οικονομική και δημοσιονομική πολιτική έτους 2025, η Κομισιόν δεν αναφέρει το παραμικρό για τις έντονες αυτές μεταβολές της επιχειρηματικής μας ζωής. Μνημονεύεται θετικά ο ρόλος των ηλεκτρονικών πληρωμών στη φορολογική συμμόρφωση (μείωση του κενού ΦΠΑ από το 25,4% το 2018 στο 13,7% το 2022, προφανώς χωρίς MyDATA), καθόλου όμως η ψηφιοποίηση των λογιστικών και φορολογικών εργασιών.

Γίνεται όμως η ακόλουθη έμμεση αναφορά στα MyDATA, που παραθέτουμε στο χαρακτηριστικότερο αγγλικό πρωτότυπο (σελ. 11 – για το ελληνικό κείμενο βλ. προηγούμενο σύνδεσμο): “Investors perceive the high administrative burden needed to comply with tax rules as a major obstacle to doing business in the country“.

“Major obstacle” σε απλά… αγγλικά σημαίνει “άντε γεια” και “σιγά μην καθίσουμε να κάνουμε δουλειές έτσι όπως θέλετε εσείς”. Πορτοκαλιές άλλωστε υπάρχουν πάρα πολλές, σε όλο τον πλανήτη.

Η γνώμη της Ευρώπης για τα MyDATA είναι συνεπώς η γνώμη οποιουδήποτε λογικού ανθρώπου σε αυτή τη χώρα γνωρίζει περί τίνος πρόκειται: Σύστημα δυσχερές στο στήσιμό του, δυσχερέστερο στην εκμάθησή του, όπως και στη χρήση του, χωρίς οδηγίες, χωρίς εγχειρίδια χρήσης, χωρίς επαρκή υποστήριξη, με τεράστιο διαχειριστικό κόστος για κάθε επιχείρηση και την όλη οικονομία και κυρίως: Χωρίς καμία αντίστοιχη της δυσκολίας του χρησιμότητα για τις φορολογικές αρχές ή για τις επιχειρήσεις.

Η παραπάνω θέση είναι συντριπτικά πλειοψηφική σε επιχειρήσεις και λογιστές. Ωστόσο, δεν βρίσκει εύκολα δρόμο προς τη δημοσιότητα. Ο γράφων ήμουν ομιλητής στην περυσινή φορολογική ημερίδα του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου στη Θεσσαλονίκη, αφιερωμένη στον φορολογικό ψηφιακό μετασχηματισμό. Με μεγάλη έκπληξη διαπίστωσα ότι οι περισσότεροι ομιλητές από μεγάλα λογιστικά και δικηγορικά γραφεία, δημοσίως τάσσονταν έως και ενθουσιωδώς υπέρ των ελληνικών ψηφιακών ευρεσιτεχνιών. Εκτός από τον γράφοντα, μόνον ένας ακόμη ομιλητής (λογιστής αυτός) ανέδειξε τις τεράστιες και συχνά ανυπέρβλητες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όλες οι επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, με τα MyDATA.

Κυβέρνηση και ΑΑΔΕ έχουν λοιπόν επιβάλει τη βούλησή τους στους μεγάλους επαγγελματίες της φορολογίας, να υποστηρίζουν δημοσίως εσωτερική επιχειρησιακή γραφειοκρατία, που σε οιαδήποτε άλλη χώρα θα θεωρείτο εξωφρενική. Αν αυτό πέτυχε με τους ιδιώτες, πρέπει να υποθέσουμε ότι τυχόν πολιτικές ή υπηρεσιακές αντιρρήσεις κατά των MyDATA εντός της κυβέρνησης ή της ΑΑΔΕ (που δεν διανοούνται καν την έκταση του προβλήματος διότι δεν το βιώνουν), είχαν καταπνιγεί εν τη γενέσει τους.

Να όμως που η Κομισιόν με μία της φράση αναδεικνύει το έγκλημα εναντίον της ελληνικής οικονομίας. Και λέει ανοικτά αυτό που ήδη γνωρίζουμε: “Ξεχάστε τις επενδύσεις, με τέτοιο περιβάλλον φορολογικής συμμόρφωσης”.

Το χειρότερο δεν είναι ότι κυβέρνηση και ΑΑΔΕ προωθούν τα MyDATA σαν να μην υπάρχει τίποτε άλλο να γίνει στην ελληνική οικονομία. Χωρίς να κατανοούν γιατί πιο προηγμένες χώρες δεν έχουν τέτοια συστήματα και γιατί επί τρόικας καταργήθηκε σχεδόν όλη η φορολογική γραφειοκρατία. Και χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η αβασάνιστη εμμονή σε όλα αυτά ευνοεί την εκ νέου ανάπτυξη της παραοικονομίας.

Το χειρότερο είναι αντιθέτως ότι καμία φωνή, ούτε στην αντιπολίτευση ούτε πουθενά, δεν εξαγγέλλει, ούτε απαιτεί μελλοντική κατάργηση ή έστω εξορθολογισμό αυτού του παραλογισμού. Κάτι απολύτως εφικτό, εάν αυτός ο εφιάλτης καταστεί απλώς προαιρετικός για τις επιχειρήσεις με κίνητρο π.χ. ταχύτερη παραγραφή. Έτσι, οι εμπνευστές των MyDATA θα αναγκαστούν να φτιάξουν σύστημα όντως λειτουργικό, που να προσελκύει επιχειρήσεις και λογιστές στη χρήση του.

Η ανυπαρξία ευρύτερης αντίδρασης οφείλεται κατά βάθος στην άγνοια του φορολογικού δικαίου στην κοινωνία και στους ιθύνοντες της οικονομίας. Αυτό είναι όμως μια τελείως άλλη ιστορία.

*Δ.Ν., Δικηγόρος